ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය (CEB) ඉදිරි ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා කාලය සඳහා 6.8% ක සමස්ත විදුලි ගාස්තු ඉහළ දැමීමක් ඉල්ලා සිටින බවත් විදුලිබල මණ්ඩලය විසින් මෙම ඉල්ලීම සඳහා, බලශක්ති සහ මූල්‍ය පිරිවැය ඇතුළු, බිලියන ගණනක රුපියල් පිරිවැය වැඩිවීම් ගණනාවක් සහ මහින්ද රාජපක්ෂ යුගයේ උමා ඔය ව්‍යාපෘතිය සඳහා වූ ණය ඇතුළත් කර ඇති බවත් Sunday Times වාර්තා කරයි.
නියාමන ආයතනය වෙත ඉදිරිපත් කර ඇති සවිස්තරාත්මක වාර්තාවක, ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය සිය මිලියන 7.2 කට අධික පරිශීලකයන් සඳහා තුන්වන වරටත් ගාස්තු සංශෝධනයක් ඉල්ලා ඇත. මණ්ඩලය මෙහෙයුම් සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට සැලසුම් කර ඇති අතර, වෘත්තීය සමිති මේ පිළිබඳව විරෝධතා පළ කරමින් සිටී.
ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය ඇස්තමේන්තු කර ඇත්තේ වසරේ අවසාන මාස තුන සඳහා රුපියල් බිලියන 112.372 ක ආදායමක් මත රුපියල් බිලියන 7.694 ක හිඟයක් ඇති වන බවයි. සම්පූර්ණ පිරිවැය රුපියල් බිලියන 125.3 ක් ලෙස ගණන් බලා ඇති අතර, එයට විදුලිය ජනනය සහ ධාරිතා පිරිවැය, සම්ප්‍රේෂණ සහ බෙදාහැරීමේ පිරිවැය මෙන්ම මූල්‍ය පිරිවැය ද ඇතුළත් වේ. පුරෝකථනය කරන ලද බලශක්ති පිරිවැය පමණක් රුපියල් බිලියන 68 ඉක්මවයි. විදුලිබල මණ්ඩලය පවසන්නේ මෙම බලශක්ති පිරිවැය වැඩිවීම, විදුලි ඉල්ලුමේ පුරෝකථනය කරන ලද වැඩිවීමට අදාළ වන බවයි.
කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළට ඉදිරිපත් කරන ලද මූල්‍ය වාර්තා අනුව, වසරේ මුල් භාගය සඳහා ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය රුපියල් බිලියන 9.525 ක සමස්ත පාඩුවක් වාර්තා කර ඇත. පෙර වසරට සාපේක්ෂව ආදායම 38% කට වඩා පහත වැටී රුපියල් බිලියන 201.509 ක් වී ඇත. දැනට පවතින අඩු ණය දීමේ අනුපාත යටතේ මූල්‍ය පිරිවැය අඩකට වඩා පහත වැටී රුපියල් බිලියන 7.783 ක් දක්වා අඩු වී ඇත. මීට අමතරව, විදුලිබල මණ්ඩලය රුපියල් මිලියන 457.2 ක විශ්‍රාම ප්‍රතිලාභ බැඳීම් සහ රුපියල් මිලියන 298.6 ක පාරිභෝගික තැන්පතු වාර්තා කරයි.
මෙම කාර්තුව සඳහා ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලය විසින් මහජන උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාවට ඉදිරිපත් කරන ලද විශාල පිරිවැය අයිතමයක් වන්නේ, මණ්ඩලයට ඇති දීර්ඝ කාලීන ණය සැලකිල්ලට ගනිමින්, රුපියල් බිලියන 7.83 ක මූල්‍ය පිරිවැයයි. මෙයට ප්‍රතිව්‍යුහගත නොකළ පැරණි ණයවල මූල්‍ය පිරිවැය ද ඇතුළත් වේ. මණ්ඩලය මූල්‍ය පිරිවැය බිඳවැටීමක් ලෙස රුපියල් බිලියන 4.3 ක කාලීන ණය ආපසු ගෙවීමක් සහ රුපියල් බිලියන 1.7 ක පොලියක් ද දක්වා ඇත. කාලීන ණය ආපසු ගෙවීම රුපියල් බිලියන 2 කට වඩා වැඩි වී ඇති බව ද සඳහන් වේ.
ජූනි මාසයේ පුරෝකථනයට සාපේක්ෂව මූල්‍ය පිරිවැය රුපියල් බිලියන 2.48 කින් ඉහළ ගොස් ඇති බව මණ්ඩලය පවසයි. ණයකර පොලී මුදල රුපියල් මිලියන 471 කි. ණයකර ආදායමෙන් විශාලතම කොටස, එනම් රුපියල් බිලියන 14 ක් (70%), ස්වාධීන විදුලිබල නිෂ්පාදකයින්ට ගෙවීමට භාවිතා කර ඇත. රුපියල් බිලියන 6 ක් ලංකා ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවට ගෙවීමට යොදාගෙන තිබේ. රුපියල් බිලියන 20 ක ණයකරය 2021 අප්‍රේල් මාසයේදී වාර්ෂිකව 9.35% ක පොලී අනුපාතයකින් නිකුත් කර ඇති අතර, එය රාජ්‍ය සුරක්ෂිතභාවයක් මත ලැබෙන 7.05% ක පොලියට වඩා වැඩි අගයකි.
විදුලි ජනනය (බලශක්ති සහ ධාරිතා පිරිවැය), මූල්‍ය පිරිවැය සහ බෙදාහැරීමේ ආදායම වැනි පිරිවැය සම්බන්ධයෙන් විදුලිබල මණ්ඩලයේ ජූනි මාසයේ පුරෝකථන බිලියන ගණනකින් වෙනස් වී ඇත. පිරිවැය අපසරණය පැහැදිලි නොකරන මණ්ඩලය “සියලුම ප්‍රධාන පිරිවැය අයිතමවල සැලකිය යුතු වැඩිවීමක්” සිදුවී ඇති බව පමණක් පවසයි.
බලශක්ති පිරිවැය සඳහා පමණක්, විදුලිබල මණ්ඩලය රුපියල් බිලියන 3.97 ක වැඩිවීමක් යෝජනා කරයි. ඔක්තෝබර් සිට දෙසැම්බර් දක්වා බලාගාර සඳහා සම්පූර්ණ බලශක්ති පිරිවැය රුපියල් බිලියන 68.46 ක් වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කරන අතර, එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ පුරෝකථනය කරන ලද ඉල්ලුමේ වැඩිවීමකි.
වැඩිම බලශක්ති පිරිවැය ගල් අඟුරු සඳහා වඩා මහවැලි, ලක්ෂපාන සහ සමනල වැනි ජල විදුලි බලාගාර සඳහා වැය වේ.
පුරෝකථනය කරන ලද ධාරිතා පිරිවැය වැඩිවීම රුපියල් බිලියන 1.32 ක් වන අතර, සම්පූර්ණ පිරිවැය රුපියල් බිලියන 20.23 ක් දක්වා ඉහළ යයි. මෙය උමා ඔය බලාගාරය සඳහා වූ ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 5 (රුපියල් බිලියන 1.5ක් පමණ) ක ව්‍යාපෘති ප්‍රමාදයට අදාළ ගෙවීම්වලට ආරෝපණය වේ. මෙම ව්‍යාපෘතියට අරමුදල් සපයා ඇත්තේ මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන සමයේදී ලබාගත් ඉරාන ණයකින් වන අතර, කැබිනට් තීරණයකට අනුව ණය කෘෂිකර්ම, පශු සම්පත්, ඉඩම් සහ වාරිමාර්ග අමාත්‍යාංශය හරහා ගෙවනු ලැබේ.
ඉරාන කොන්ත්‍රාත්කරු වන ෆරාබ් (Farab) වෙත ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 19.3 කට වඩා (රුපියල් බිලියන 5.8) ක ප්‍රමාද ගෙවීම් ඇති අතර, ඉන් ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 1.6 ක් ජූනි මාසයේදී ගෙවා ඇති බව විදුලිබල මණ්ඩලය පවසයි.
විදුලිබල ජනන බලාගාර සඳහා ඉන්ධන සැපයුම් ගිවිසුම්, නියෝග තිබියදීත්, විදුලිබල මණ්ඩලය විසින් තවමත් අත්සන් කර නොමැත. පෙර ගාස්තු සංශෝධන යෝජනාවේ තිබූ සම්ප්‍රේෂණ ආදායම් දෝෂ ද මෙතෙක් විසඳා නොමැත.